طبق مقررات قانون مدنی، پرداخت نفقه فرزند بر عهده پدر است و در صورت مرگ وی یا عدم توانایی او در پرداخت، وظیفه پرداخت نفقه به جد پدری، جد مادری، مادر یا پدربزرگ مادری واگذار می‌شود. مرد در صورت عدم پرداخت نفقه زن و فرزند، به عنوان یک جرم جدی در قانون مجازات اسلامی و حمایت از خانواده شناخته می‌شود و مجازات عدم پرداخت نفقه، حبس تعزیری بیش از سه ماه تا یک سال است. برای ارجاع پرونده به دادگاه، فرزند باید با داشتن گواهی رشد یا با حضور مادر خود، یک شکواییه را در دفتر خدمات قضایی ثبت کرده و روند پرونده در دادسرا و دادگاه کیفری پیگیری شود. و همچنین زن با دادخواست ترک انفاق شوهر می تواند اقدام به مطالبه نفقه کند.
پرسش:
من (زوج) و همسرم به صورت توافقی از یکدیگر جداشده‌ایم و طبق دادنامه و طلاق نامه حضانت فرزندان با پدر می‌باشد و در خصوص پرداخت نفقه فرزندان چیزی در دادنامه قید نشده است. فرزندانم بیشتر اوقات با مادرشان زندگی می‌کنند و به همین منظور مادر فرزندان بابت گرفتن خرجی فرزندان و برخی هزینه‌های روزانه از من پول مطالبه می‌نماید. که بنده چیزی به حساب ایشون واریز نمیکنم. آیا با این تفاسیر با توجه به اینکه حضانت با پدر می‌باشد، الزامی بابت پرداخت مبلغی به عنوان نفقه و هزینه‌های روزانه فرزندان به حساب مادر وجود دارد؟ نفقه فرزندان چطور باید پرداخت شود؟
پاسخ:
نفقه فرزندان در هر صورت بر عهده پدر می‌باشد و باید تادیه شود و چون بچه‌ها اکنون نزد مادر زندگی می‌کنند حتما پدر باید نفقه فرزندان را پرداخت کند. و در صورت‌عدم پرداخت امکان اقامه دادخواست وجود دارد.
نفقه فرزند یکی از مهمترین تکالیفی است که والدین نسبت به فرزندان خود در قبال قانون بر عهده دارند و عدم پرداخت آن به عنوان یک جرم جدی محسوب می‌شود.
جرم عدم پرداخت نفقه فرزند
پرداخت مبلغ نفقه فرزند به عنوان یکی از وظایف قانونی پدران برای فرزندانشان محسوب می‌شود، و عدم پرداخت آن، به عنوان یک ترک فعل، جرم شناخته می‌شود. طبق تعریفی که در ماده 2 قانون مجازات اسلامی ارائه شده است، هر رفتاری که در قانون به آن مجازات تعیین شده باشد، جرم محسوب می‌شود. در نتیجه، عدم پرداخت نفقه به فرزند، مجرمانه برای پرداخت‌کننده نفقه در نظر گرفته می‌شود.
ماده 1199 قانون مدنی نیز این را تأیید می‌کند و مشخص می‌کند که وظیفه پرداخت نفقه بر عهده پدر است، و در صورت مرگ یا توانایی پرداخت نداشتن او، به ترتیب، بر عهده اجداد پدری، مادر، و اجداد مادری می‌باشد.
در ماده 1204 قانون مدنی نیز مشخص شده است که مواردی که شامل نفقه اقارب می‌شود، شامل مسکن، البسه، غذا و اثاث‌البیت به قدر رفع حاجت با در نظر گرفتن درجه استطاعت منفق می‌شود. در مجازات، عدم پرداخت نفقه به فرزند، به عنوان جرم تلقی می‌شود و مجازات آن در قانون مجازات اسلامی به شکل حبس تعزیری درجه 6 تعیین شده است.
مجازات عدم پرداخت نفقه زن و فرزند
مجازات عدم پرداخت نفقه فرزند، برای پدران که وظیفه پرداخت نفقه به فرزندانشان را دارند، در قانون مجازات اسلامی تعیین شده است.
براساس ماده 53 قانون حمایت از خانواده، هر کس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب‌النفقه (مانند فرزندان) امتناع کند به حبس تعزیری بیش از سه ماه تا یک سال محکوم می‌شود.
با این حال، باید به این نکته اشاره کرد که تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی است و در صورت عدم شکایت، تعقیب جزایی یا اجرای مجازات موقوف می‌شود. همچنین، براساس تبصره ماده 53 قانون حمایت از خانواده، نفقه فرزندان ناشی از تلقیح مصنوعی یا کودکان تحت سرپرستی نیز مشمول مقررات این ماده هستند.
[ وکیل مرتبط: وکیل خانواده ]